De Stichting Historie Sittard is opgericht op Aswoensdag 28 februari 1990 en werd begin 2010 uit het register van de Kamer van Koophandel uitgeschreven. Onder de vlag van deze Stichting zijn tal van historische activiteiten tot stand gekomen en uiteindelijk is de fakkel geleidelijk doorgegeven aan twee uit haar ontstane organisaties.

Het doel van de oprichting in 1990 was het consolideren van de samenwerking tussen diverse historische organisaties in de toenmalige gemeente Sittard. Deze samenwerking met als spil het gemeentearchief was reeds intensiever geworden vanwege de voorbereidingen van de viering van het 750-jarig jubileum van de verlening van stadsrechten in 1993. Onderzoekers werkten aan twee historische en twee didactische publicaties en leverden een concept voor een historische stoet. Voorts zou een symposium georganiseerd worden. Om ervoor te zorgen, dat ook na 1993 deze samenwerking zou blijven voortbestaan, is besloten deze te verankeren in een rechtspersoon, de Stichting Historie Sittard.

Onder de vlag van de Stichting verschenen inderdaad in 1993 de boekwerken Stadt Sittard, een grensoverschrijdend verleden, onder eindredactie van Piet van Luyn, en de uit twee volumes bestaande opstellenbundel Sittard, uit bronnen geput, onder eindredactie van prof. Paul Nève. Roel Verstaen schreef Op zoek naar de verborgen stad voor de middelbare scholieren en Theo Oberdorf was de auteur van Kleintje Sittard voor het basisonderwijs. Beide uitgaven werden gerealiseerd in samenwerking met de Stichting Charles Beltjens Sittard. De voordrachten van het symposium, waarbij vooral het Euregionale karakter van het verleden van Sittard onder de aandacht werd gebracht, verschenen nadien in de bundel Euregionaal mozaïek. En tweemaal trok een imposante historische stoet door de straten van Sittard, waarvoor de fundamenten zijn gelegd onder auspiciën van de Stichting Historie Sittard.

Na het jubileum werd de samenwerking voortgezet in een nieuw project, geëntameerd door Theo Oberdorf: Sittards Woonverleden. Doel was het in kaart brengen van de geschiedenis van de woningen in Sittard en hun bewoners. Hiervoor werden een drietal werkgroepen gecreëerd. De bouwgroep leverde de bouwstenen voor de bouwgeschiedenis, eerst in de vorm van tekeningen op basis van nieuwe metingen, daarna ook in digitale vorm. Daarnaast ging men op pad om stadsbewoners te interviewen in de werkgroep Oral history. En tenslotte werden ook de archieven onderzocht en werd in samenwerking met het gemeentearchief een schaduwarchief opgebouwd van de zich elders bevindende bronnen.

De stichting engageerde zich ook in de gemeentelijke ontwikkelingen op het terrein van archeologie, monumentenzorg en het ontwikkelen van de inhoud en de vorm van de nieuwe historische afdeling van het Museum Het Domein. Publieksactiviteiten waren er door het uitgeven van een replica van het stadszegel van 1243, het organiseren van Tussen papier en perkament, waarbij oude archivalia in privé-bezit konden worden onderzocht, de heruitgave van de regesten van de oude schepenbrieven van Martin Jansen, maar vooral door het jaarlijks uitbrengen van een thematische historische kalender, in navolging van de Sittardse vereniging De Mander.

Op initiatief van de Stichting Historie Sittard werden via het aanvragen van de monumentenstatus belangrijke gebouwen als het pand Kleikamp en de huisjes naast het Kritzraedthuis van de ondergang gered. In het eerste geval leidde dit tot een schitterende restauratie van het gebouw, in het tweede geval smachten de monumentenliefhebbers nog steeds naar consolidatie en restauratie. Uiteraard participeerde de Stichting ook in gremia als de Klankbordgroep Zitterd Revisited en het Monumentenplatform. Verder werd ook onderkomen en vergader- en werkaccommodatie voor de aangesloten organisaties gerealiseerd in het pand Deken Tijssenstraat 4, geopend door wethouder Wagemans.

Toen het tienjarig jubileum op til was telde de Stichting tientallen vrijwilligers. Derhalve ging men op zoek naar een herstructurering om de betrokkenheid van deze enthousiaste medewerkers te vergroten. De vrijwilligers zouden ondergebracht worden in een vereniging en de Stichting zou verder gaan met als hoofddoel coördinatie van bestaande organisaties en het vormen van een klankbord voor de gemeente op het terrein van historie en monumentenzorg. Zo ontstonden in 2000 de Vereniging Sittards Verleden, onder leiding van Theo Oberdorf, en de Stichting Historie Sittard nieuwe stijl.

Het besluit bleek later terecht te zijn geweest. De Vereniging Sittards Verleden kwam in korte tijd tot grote bloei. De coördinerende Stichting daarentegen moest al snel constateren, dat haar doel gedateerd was, toen de gemeenten Sittard, Geleen en Born samengevoegd werden. Vanuit de Stichting werd het initiatief genomen om tot verbreding te komen en men ging in gesprek met Luck Brouns van de Heemkundevereniging Geleen en Jean Knoors van de Heemkundevereniging Bicht. Op 3 maart 2004 werd op de strategisch gekozen locatie van de bibliotheek van de Geleense heemkundevereniging het idee van een historische federatie voor de gehele gemeente gepresenteerd. In de loop van dat jaar werden verdere voorbereidingen getroffen en op 2 maart 2005 kon wethouder Hanssen getuige zijn van de oprichting van de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born in het archief van de gemeente te Born.

Feitelijk was daarmee de Stichting Historie Sittard nieuwe stijl overbodig geworden. In de navolgende jaren werden de nog lopende projecten overgedragen aan de federatie of afgerond. Als laatste activiteit was er de onthulling van het tijdvenster over het kasteel Born in het kasteelpark aldaar. Op 1 oktober 2009 vond de overdracht plaats van de resterende som op de bankrekening naar de federatie en sinds begin 2010 is Stichting Historie Sittard definitief verleden tijd.

Overzicht van de bestuursleden van de Stichting Historie Sittard:

A. Janssen 1990-2010 (voorzitter 1990-2005, vicevoorzitter 2005-april 2007, daarna voorz.-secr. tot 2010)

A. Jonkergouw 1990-maart 1995

J. Kreukels 1990-april 1999

P. van Luyn 1990-april 2007† (secretaris 1990-april 2007)

Th. Oberdorf 1990- nov. 2000 (penningmeester 1990-nov. 2000; † april 2005 )

J. Oremus 1990-april 1999 († sept. 2006)

G. Roebroek 1990-juli 1990†

J. Peters nov. 1993-nov. 1999

M. Geilen dec. 1994-nov. 2000

P. Boselie okt. 1999-nov. 2000

M. Vleeshouwers dec. 2000-jan. 2004†

W. Bollen jan. 2001-dec. 2003 (penningmeester jan. 2001-jan. 2003)

J. Corten jan. 2001-2010

J. Laudy jan. 2001-2010

J. Penders jan. 2003-2010 (penningmeester jan. 2003-okt. 2009)

In de loop der jaren kende de Stichting diverse adviseurs: M. Aarts (archeologie), P. Wesche (monumenten), M. de Jeu (drukwerk), Fr. Van Gellekom en St. Rutkowski (logistiek), K. Leinders (bouwhistorie).

Illustratie: Oprichtingsbijeenkomst op Aswoensdag 1990:

vlnr staande: Gus Roebroek, Math. Vleeshouwers (vervanger van Jan Oremus), Theo Oberdorf, Guus Janssen, Jo Kreukels, Tam Jonkergouw

zittende: Piet van Luyn en notaris Hans Wanders

 
Illustratie: Oprichtingsbijeenkomst op Aswoensdag 1990